Kinh tế xanh là gì là câu hỏi được đặt ra ngày càng nhiều trong bối cảnh biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên đang đe dọa sự phát triển bền vững. Là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, DAT Group nhận thấy việc chuyển đổi sang mô hình nền kinh tế xanh không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để đảm bảo tương lai cho thế hệ mai sau.

1. Kinh tế xanh là gì? Định nghĩa & đặc điểm

Trước khi đi sâu vào lợi ích và các giải pháp triển khai, việc hiểu rõ kinh tế xanh là gì, phân biệt với các mô hình kinh tế khác và nắm bắt đặc điểm cốt lõi sẽ giúp hình dung rõ hơn về định hướng phát triển trong tương lai.

1.1. Khái niệm kinh tế xanh

Kinh tế xanh là gì? Kinh tế xanh (Green Economy) là mô hình kinh tế phát triển dựa trên nền tảng bền vững, hướng tới tăng trưởng kinh tế đồng thời giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Mô hình này chú trọng giảm phát thải carbon, tiết kiệm tài nguyên, bảo tồn đa dạng sinh học và nâng cao chất lượng sống của con người.

Theo Karl Burkart – một chuyên gia về phát triển bền vững, kinh tế xanh được xây dựng trên 6 lĩnh vực trụ cột, bao gồm: 

• Năng lượng tái tạo 
• Công trình xanh 
• Giao thông bền vững 
• Quản lý tài nguyên nước 
• Quản lý chất thải Quản lý đất đai

1.2. Nền kinh tế xanh là gì?

Nền kinh tế xanh là gì? Nền kinh tế xanh là hệ thống kinh tế vận hành dựa trên các nguyên tắc thân thiện môi trường và công bằng xã hội. Điều này đòi hỏi toàn bộ chuỗi sản xuất, phân phối và tiêu dùng phải tích hợp các yếu tố xanh như năng lượng sạch, tái chế và đổi mới công nghệ.

1.3. Phân biệt với kinh tế truyền thống và kinh tế tuần hoàn

Để đánh giá mức độ cải tiến của mô hình kinh tế xanh, việc đối chiếu với các mô hình kinh tế trước đây như kinh tế truyền thống và kinh tế tuần hoàn là cần thiết. Bảng sau cung cấp cái nhìn tổng quan giúp bạn dễ dàng nhận diện sự khác biệt.

1.4. Đặc điểm và nguyên tắc cốt lõi

Từ lý thuyết đến thực tiễn, kinh tế xanh là gì không chỉ là khái niệm mà còn là một hệ thống nguyên tắc chặt chẽ, yêu cầu sự tuân thủ nghiêm ngặt trong triển khai. Hãy cùng khám phá những đặc điểm cốt lõi làm nên nền tảng của mô hình này.

• Kinh tế phát triển phải song hành cùng mục tiêu bảo vệ môi trường
• Năng lượng tái tạo cần được xem là lựa chọn ưu tiên
• Hạn chế tối đa lượng khí nhà kính phát thải ra môi trường
• Tăng cường công bằng xã hội, thu hẹp khoảng cách thu nhập
• Thúc đẩy sáng tạo và tiếp cận công nghệ sạch hiện đại

2. Lợi ích và vai trò của kinh tế xanh

Khi đã hiểu rõ kinh tế xanh là gì, chúng ta sẽ dễ dàng nhận thấy những lợi ích mà mô hình này mang lại cho môi trường, kinh tế và xã hội. Mô hình này đã và đang tạo ra tác động tích cực trên cả ba mặt: môi trường, kinh tế và xã hội. Hãy cùng DAT Group khám phá chi tiết ngay sau đây.

2.1. Lợi ích môi trường

Đầu tiên, xét về góc độ sinh thái, kinh tế xanh góp phần gì vào việc phục hồi và bảo vệ môi trường?

• Giảm lượng khí CO₂ thải ra môi trường, góp phần ứng phó biến đổi khí hậu
• Giảm thiểu tình trạng ô nhiễm nguồn nước, đất và bầu không khí
• Duy trì hệ sinh thái ổn định và bảo vệ sự phong phú của các loài sinh vật

2.2. Lợi ích kinh tế, xã hội

Không chỉ có lợi về môi trường, mô hình này còn mang lại nhiều chuyển biến tích cực về kinh tế và đời sống con người.

• Tạo ra việc làm xanh, bền vững
• Nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên
• Thúc đẩy mô hình doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội

2.3. Ý nghĩa đối với phát triển bền vững

Tổng hòa các lợi ích trên chính là nền tảng quan trọng để đạt được mục tiêu phát triển bền vững – một xu hướng toàn cầu không thể đảo ngược.

Đây chính là lý do vì sao câu hỏi kinh tế xanh là gì luôn song hành với thảo luận về các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs – Sustainable Development Goals), đặc biệt là các mục tiêu về năng lượng sạch, tăng trưởng kinh tế và hành động khí hậu.

3. Thực trạng & thách thức phát triển kinh tế xanh

Mặc dù nhiều quốc gia đã hiểu rõ kinh tế xanh là gì và triển khai hiệu quả, quá trình chuyển đổi ở Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức thực tế. Để có cái nhìn khách quan hơn, hãy cùng phân tích thực trạng và những mô hình nổi bật trên thế giới, đồng thời nhận diện các thách thức cụ thể mà Việt Nam đang đối mặt.

3.1. Thực trạng và mô hình nổi bật trên thế giới

Trước tiên, hãy xem xét một số mô hình phát triển kinh tế xanh thành công từ các quốc gia tiên phong. Các quốc gia như Đức, Đan Mạch, Hàn Quốc đã triển khai chiến lược kinh tế xanh từ rất sớm. Các mô hình điển hình gồm:

• Đức: Chính sách “Energiewende” (Chuyển dịch năng lượng)
• Hàn Quốc: Đầu tư mạnh cho công nghệ sạch và hạ tầng năng lượng tái tạo
• Costa Rica: Sản xuất gần 100% điện từ nguồn tái tạo

3.2. Tình hình, chính sách và thách thức tại Việt Nam

Tại Việt Nam, chiến lược tăng trưởng xanh được Chính phủ ban hành từ 2012 và cập nhật vào năm 2021. Tuy nhiên, việc thực hiện còn gặp nhiều khó khăn:

• Hạ tầng công nghệ còn hạn chế
• Thiếu vốn đầu tư dài hạn
• Nhận thức cộng đồng và doanh nghiệp còn chưa đồng đều

4. Giải pháp phát triển kinh tế xanh bền vững ở Việt Nam

Khi đã làm rõ kinh tế xanh là gì, việc đưa ra các giải pháp khả thi là bước tiếp theo để hiện thực hóa mô hình này tại Việt Nam. Phần dưới đây sẽ làm rõ các giải pháp trọng tâm giúp kinh tế xanh phát triển hiệu quả và bền vững tại Việt Nam.

4.1. Chính sách và chuyển đổi mô hình

Các cơ chế pháp lý, định hướng chiến lược và chuyển đổi mô hình sản xuất là điều kiện tiên quyết cho tăng trưởng xanh.

• Ban hành cơ chế khuyến khích doanh nghiệp chuyển đổi sang mô hình xanh
• Hỗ trợ tài chính cho các dự án sử dụng năng lượng tái tạo
• Tích hợp tiêu chí xanh trong quy hoạch quốc gia và đô thị

Để các chính sách và mô hình xanh phát huy hiệu quả trong thực tế, cần có những điều kiện thể chế, tài chính và phối hợp hành động cụ thể.

Theo UNEP, quá trình chuyển đổi sang kinh tế xanh bền vững sẽ diễn ra hiệu quả hơn khi thỏa mãn 10 điều kiện liên quan đến doanh nghiệp, nội ngành và hợp tác liên ngành nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh như sau:

1. Thị trường mở và có tính cạnh tranh
2. Hệ thống đo lường, kế toán và báo cáo
3. Tài chính và đầu tư
4. Nâng cao nhận thức
5. Tiếp cận theo vòng đời sản phẩm
6. Hiệu quả sử dụng tài nguyên và tách rời tăng trưởng khỏi khai thác tài nguyên
7. Việc làm
8. Giáo dục và phát triển kỹ năng 

4.2. Vai trò của Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng

Việc xây dựng một nền kinh tế xanh bền vững không thể chỉ dựa vào nỗ lực của Nhà nước mà đòi hỏi sự chung tay của cả doanh nghiệp và người dân trong xã hội.

• Nhà nước: Xây dựng hành lang pháp lý, giám sát thực thi
• Doanh nghiệp: Chủ động đầu tư công nghệ sạch, thay đổi mô hình sản xuất
• Cộng đồng: Nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi tiêu dùng

Kinh tế xanh là gì không còn là câu hỏi mang tính lý thuyết, mà là định hướng bắt buộc của mọi quốc gia và doanh nghiệp. DAT Group tự hào đồng hành cùng Việt Nam trong hành trình xanh hóa năng lượng, cung cấp giải pháp điện mặt trời hiệu quả, bền vững và thân thiện môi trường.

Để tìm hiểu thêm về các giải pháp năng lượng xanh và hành trình phát triển bền vững cùng DAT Group, mời bạn truy cập: https://datsolar.com

Nguồn tham khảo:

Bộ Kế hoạch và Đầu tư Việt Nam. (2021). Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2050.